Các hình thức đấu thầu phổ biến tại Việt Nam hiện nay

Đấu thầu xây dựng là một trong những hoạt động đã rất phổ biến hiện nay tại Việt Nam. Tuy nhiên, các hình thức đấu thầu thì có rất nhiều và không phải ai cũng nắm rõ được. Trong bài viết này Đông Nam Construction sẽ giới thiệu vấn đề hình thức đấu thầu để quý bạn đọc có thể hiểu rõ hơn.

Thuật ngữ đấu thầu là gì?

Trước khi tìm hiểu về các hình thức đấu thầu, chúng ta cần hiểu xem khái niệm đấu thầu là gì? Đấu thầu xây dựng là quá trình lựa chọn nhà thầu để ký kết hợp đồng và thực hiện việc các dịch vụ như: dịch vụ tư vấn, phi tư vấn, mua sắm vật liệu, xây lắp, nhiên liệu....

Việc lựa chọn nhà đầu tư trên cơ sở đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch và mang lại hiệu quả kinh tế. Những quy định này dựa theo khoản 12 Điều 4 Luật Đấu thầu năm 2013 và được sửa đổi tại Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư năm 2020.

Chúng ta có thể hiểu đơn giản rằng đấu thầu là quá trình chủ đầu tư lựa chọn nhà thầu để đáp ứng những yêu cầu về công việc của mình. Bản chất của đấu thầu chính là sự cạnh tranh giữa các nhà thầu để có được một công việc, yêu cầu nào đó. Mục tiêu của nhà thầu chính là giành được quyền cung cấp mua nguyên vật liệu, dịch vụ với giá cả đủ để bù đắp những chi phí đầu vào và đảm bảo mang lại mức lợi nhuận cao nhất.

Đấu thầu là quá trình chọn nhà thầu, nhà đầu tư cho một dự án nào đó

Những hình thức đấu thầu phổ biến hiện nay tại Việt Nam

Hiện nay tại Việt Nam có 8 hình thức đấu thầu phổ biến. Các hình thức đấu thầu này được quy định tại mục 1 Chương 2 Luật Đầu tư năm 2013 với những đặc điểm riêng biệt như sau:

Đấu thầu rộng rãi

Đấu thầu rộng rãi là hình thức lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu mà trong quá trình không hạn chế số lượng đơn vị tham dự theo khoản 1 Điều 20 Luật Đấu thầu năm 2013. Hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước sẽ được áp dụng vào những trường hợp dưới đây:

Lĩnh vực đầu tư mà pháp luật của Việt Nam hoặc điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia có quy định về việc hạn chế nhà đầu tư nước ngoài tham gia.
Trường hợp các nhà đầu tư nước ngoài không tham dự vào vòng sơ tuyển quốc tế hoặc không trúng sơ tuyển quốc tế.
Các dự án PPP thuộc nhóm C theo quy định của pháp luật đầu tư công. Trường hợp cần sử dụng công nghệ hiện đại, kỹ thuật tiên tiến và kinh nghiệm quản lý quốc tế. Lúc này nhà thầu trong nước sẽ liên danh với nhà thầu nước ngoài hoặc họ sử dụng nhà đầu tư nước ngoài để tham gia dự thầu và tiến hành dự án.
Dự án đầu tư sử dụng đất với sơ bộ tổng chi phí của dự án dưới 120.000.000.000 VNĐ.

Đấu thầu rộng rãi là quá trình lựa chọn không hạn chế lượng đơn vị tham gia

Đấu thầu hạn chế

Đấu thầu hạn chế là một trong các hình thức đấu thầu mang tính chất đặc thù. Bởi nó được áp dụng trong các trường hợp gói thầu yêu cầu cao về kỹ thuật hoặc kỹ thuật mang tính chất đặc trưng. Trên thực tế thì chỉ có một vài nhà thầu đủ điều kiện đáp ứng những yêu cầu của gói thầu theo hình thức này.

Nội dung đấu thầu được quy định tại Điều 21 Luật Đấu thầu. Vì vậy trước khi tham gia các đơn vị, doanh nghiệp cần chuẩn bị thật kỹ lưỡng về tất cả mọi mặt. Nhất là điều kiện về năng lực tài chính, kinh nghiệm, giấy tờ pháp lý.

Đấu thầu hạn chế là hình thức lựa chọn nhà thầu đặc thù, phù hợp dự án

Hình thức chỉ định thầu

Chỉ định thầu hình thức lựa chọn nhà thầu quen thuộc trong hoạt động đấu thầu. Hình thức này là việc chỉ có một nhà thầu duy nhất được lựa chọn để thực hiện công việc theo yêu cầu của bên mời thầu. Điều kiện để có thể chỉ định thầu gồm các nội dung sau:

Quyết định đầu tư nhận được sự thông qua, trừ những gói thầu tư vấn chuẩn bị cho dự án.
Kế hoạch lựa chọn nhà thầu đã nhận được sự phê duyệt.
Vốn đã được bố trí dựa trên các yêu cầu về tiến độ thực hiện của gói thầu. Dự toán của dự án đã được phê duyệt theo đúng quy định. Ngoại trừ các trường hợp các gói thầu EP, EPC, EC hay gói thầu chìa khóa trao tay.
Thời gian thực hiện chỉ định thầu nhỏ hơn 45 ngày. Khoảng thời gian này được tính kể từ ngày phê duyệt hồ sơ yêu cầu cho đến ngày ký kết hợp đồng; đối với các gói thầu có quy mô lớn và phức tạp thì thời gian nhiều nhất là 90 ngày.
Nhà thầu được chỉ định phải nằm trong danh sách cơ sở dữ liệu hệ thống mạng đấu thầu đấu thầu quốc gia.

Chỉ định thầu là chỉ có một nhà thầu duy nhất được lựa chọn thực hiện dự án

Hình thức lựa chọn nhà thầu, đầu tư chào hàng cạnh tranh

Một trong các hình thức đấu thầu chào hàng cạnh tranh sẽ được áp dụng đối với gói thầu có giá trị trong hạn mức đúng theo quy định Chính phủ ban hành và là một trong những trường hợp dưới đây:

Những gói thầu dịch vụ phi tư vấn thông thường và đơn giản;
Những gói thầu về việc mua sắm các loại hàng hóa thông dụng, sẵn có dễ tìm kiếm trên thị trường với những đặc tính kỹ thuật được tiêu chuẩn hóa, gần giống nhau về chất lượng;
Những gói thầu xây lắp công trình với đặc điểm đơn giản đã có sẵn bản thiết kế thi công đã được phê duyệt.

Hình thức lựa chọn nhà thầu, đầu tư chào hàng cạnh tranh

Hình thức đấu thầu mua sắm trực tiếp

Mua sắm trực tiếp là một trong các hình thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư theo quy định của Luật đấu thầu 2013. Hình thức này được áp dụng với các gói thầu mua sắm hàng hóa tương tự trong cùng một dự án, dự toán mua sắm hoặc trong cùng dự án, dự toán mua sắm khác.

Ngoài ra, việc lựa chọn nhà thầu cung cấp các sản phẩm, dịch vụ công cũng thực hiện dựa trên hình thức mua sắm trực tiếp. Những điều kiện để được thực hiện hình thức đấu thầu mua sắm trực tiếp như sau:

Nhà thầu đã được trúng thầu thông qua hình thức đấu thầu rộng rãi hoặc đấu thầu hạn chế và đã ký hợp đồng để thực hiện các gói thầu trước đó.
Gói thầu với những nội dung, tính chất gần giống nhau và có quy mô nhỏ hơn 130% so với những gói thầu đã được ký hợp đồng trước đó;
Đơn giá của những phần việc nằm trong gói thầu áp dụng hình thức mua sắm trực tiếp không được nhiều hơn đơn giá của các phần việc tương ứng thuộc gói thầu gần giống đã được ký hợp đồng trước đó;
Thời gian tính từ ngày ký hợp đồng của gói thầu trước đó cho đến ngày phê duyệt kết quả mua sắm trực tiếp sẽ phải dưới 12 tháng.

Hình thức đấu thầu mua sắm trực tiếp quy định tại Luật đấu thầu 2013

Đấu thầu với hình thức tự thực hiện

Tự thực hiện cũng là 1 trong các hình thức đấu thầu phổ biến tại Việt Nam. Nó được áp dụng trong những gói thầu thuộc dự án, dự toán mua sắm trong trường hợp: đơn vị/ tổ chức trực tiếp quản lý, sử dụng gói thầu có các năng lực kỹ thuật, tài chính và những kinh nghiệm đáp ứng được yêu cầu của gói thầu. Điều kiện để có thể áp dụng hình thức tự thực hiện như sau:

Các đơn vị có chức năng, nhiệm vụ và lĩnh vực hoạt động cùng ngành nghề kinh doanh phải thật sự phù hợp yêu cầu của gói thầu;
Đơn vị phải chứng minh và thể hiện được phương án tự thực hiện trong khả năng huy động được các yếu tố nhân sự, thiết bị, máy móc để đáp ứng tốt những yêu cầu về tiến độ thực hiện của gói thầu;
Nhà thầu được giao cho việc thực hiện gói thầu không được phép chuyển nhượng khối lượng công việc. Với phần gói thầu có giá trị tổng số tiền từ 10% giá gói thầu trở lên hoặc giá trị dưới 10% giá gói thầu nhưng giá trị gói thầu là trên 50 tỷ đồng.

Tự thực hiện là 1 trong các hình thức đấu thầu phổ biến tại Việt Nam hiện nay

Chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong các trường hợp đặc biệt

Trong trường hợp các gói thầu, dự án có những điều kiện mang tính đặc thù, riêng biệt, do đó không thể nào áp dụng các hình thức đấu thầu nêu trên thì cơ quan có thẩm quyền sẽ trình Thủ tướng Chính phủ xem xét về việc quyết định hình thức lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu

Thủ tướng Chính phủ quyết định hình thức đấu thầu ở trường hợp đặc biệt

Việc tham gia thực hiện thầu của cộng đồng

Trong một vài trường hợp không cần đến các hình thức đấu thầu trên đây mà gói thầu sẽ được giao cho cộng đồng dân cư hoặc tổ chức kinh tế tại địa phương để họ thực hiện toàn bộ hoặc một phần dự án. Hình thức này được áp dụng trong những trường hợp dưới đây:

Gói thầu thuộc những chương trình mục tiêu của quốc gia, chương trình hỗ trợ việc xóa đói giảm nghèo cho những huyện, vùng sâu vùng xa, xã miền núi, vùng hải đảo, vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn.
Các gói thầu có quy mô nhỏ như: việc cung cấp dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hóa với giá trị của gói thầu nhỏ hơn 10 tỷ đồng; gói thầu xây lắp, thầu hỗn hợp với giá trị nhỏ hơn 20 tỷ đồng.

Gói thầu thuộc vùng sâu vùng xa hình thức đấu thầu cộng đồng tham gia

Kết luận

Trên đây là thông tin về các hình thức đấu thầu mà Đông Nam Construction muốn gửi tới bạn đọc. Mỗi hình thức đấu thầu được áp dụng trong các trường hợp khác nhau và có những điều kiện riêng. Do đó, các nhà thầu cần tìm hiểu kỹ về các hình thức để có thể tham gia đấu thầu tốt nhất.